Có nhiều loại đường dây / đề cương kịch bản và nhiều cách xây dựng khác nhau. Không có một công thức rõ ràng nhưng bạn có thể thử phương pháp sau đây của Dan Harmon. Bài viết này sẽ giúp bạn làm outline hiệu quả hơn. Đây là một mẫu dễ hiểu, dễ nhớ và sử dụng để tạo ra câu chuyện.
Thông qua vòng tròn câu chuyện của Dan Harmon, outline được chia thành 8 phần.
1. Hồi một: Thiết lập (“You”)
Mọi câu chuyện đều có một nhân vật chính (protagonist). Bước đầu tiên, hoặc trường đoạn đầu tiên, là thiết lập nhân vật chính và thế giới của nhân vật này. Khi bạn viết log line (câu tóm tắt), bạn phải nghĩ ra được nhân vật chính của bạn là ai. Bạn nên có một log line mạnh trước khi bạn bắt đầu điền vào mẫu outline cốt truyện.
Thông thường, nhân vật nên có một mong muốn, và mong muốn này nên đối lập với con người nhân vật hoặc xuất phát điểm của nhân vật. Từ đó, bạn tạo ra được sự trớ trêu (“irony”) cho câu chuyện. Các câu chuyện hay cần có sự trớ trêu.
Nhân vật là gì và thế giới mà nhân vật này đang sống trông như thế nào là trường đoạn một của bạn. Đó là một cậu bé nông dân trên hành tinh sa mạc? Cô gái sống ở Kansas với một con chó nhỏ? Chàng cảnh sát ở New York đến thăm người vợ xa cách tại LA trong dịp lễ Giáng Sinh? Một tỷ phú vào ban ngày, một chiến binh tự vệ chiến đấu với tội phạm vào ban đêm?
Tham khảo
2. Tạo ra câu chuyện (“Need”)
“Một câu chuyện là về ai đó cực kì muốn thứ gì đó và phải trải qua khó khăn để đạt được nó.”
Đây là điều mà có thể bạn đã nghe đến khi bắt tay vào việc thiết lập outline. Giáo sư Joseph Campbell gọi đây là điềm báo trước (‘Herald’) của câu chuyện, mang đến những dấu hiệu đầu tiên của cuộc phiêu lưu mà người anh hùng phải trải qua.
Ví dụ: Robit R2D2 trong loạt phim Star Wars gốc là điềm báo trước dẫn Luke vào chuyến phiêu lưu. Luke cần phải rời khỏi hành tinh và cứu công chúa Leila / phá hủy Death Star. Đây là sự kết hợp của những gì anh muốn, thậm chí trước khi anh gặp R2D2, và những gì mà R2D2 mang đến (thông điệp).
Đôi khi, phần này trong outline kịch bản được gọi là “điểm tấn công” (“the point of attack”). Đây là nơi nhân vật phát triển điều nhân vật cần (“need”). Nếu nhân vật không cần gì thì sẽ không có câu chuyện, chỉ mãi mãi là một hiện trạng và không thú vị.
Đó là lý do tại sao câu chuyện trong The Dark Knight lại xuất sắc. Hiện trạng câu chuyện là Batman chiến đấu với tội phạm. Tưởng chừng như cốt truyện sẽ tập trung vào chiến đấu với Joker nhưng điều nhân vật cần trong trường đoạn thứ hai được tiết lộ là Bruce Wayne đang có ý muốn nghỉ hưu.
“ĐIỀU NHÂN VẬT CẦN” TRONG HỒI MỘT
Điều nhân vật chính cần càng dễ liên hệ và cơ bản, phần còn lại trong outline cốt truyện càng linh hoạt. Những gì nhân vật của bạn muốn, những gì nhân vật nghĩ rằng cần giải quyết trong hiện trạng của họ, sẽ đưa họ lên một hành trình. Đây là lúc mà outline bắt đầu thành hình.
Trong nhiều trường hợp, nhân vật chính sẽ có hai điều họ cần, một điều là mục đích bên ngoài và một điều là mong muốn bên trong.
Ví dụ trong phim Die Hard: Bên ngoài, John McClane cần cứu Tòa nhà Nakatomi khỏi những tên khủng bố. Nhưng bên trong, anh ta cần cứu vãn cuộc hôn nhân và mối quan hệ gia đình.
Bên ngoài, Bruce Wayne cần dọn dẹp hoàn toàn Gotham để đạt được mục đích nghỉ hưu. Nhưng bên trong, điều Bruce Wayne cần là Rachel.
Vào cuối trường đoạn hai trong mẫu outline câu chuyện, bạn phải xác định mâu thuẫn chính. Điều nhân vật cần đã và nơi nhân vật cần đến để đạt được nó đã rõ ràng. Ví dụ: Batman cần dẫn độ một tên tội phạm đến để Harvey Dent truy tố và giúp kết thúc tổ chức tội phạm ở Gotham.
Tham khảo
CÁCH VIẾT OUTLINE CÂU CHUYỆN (Phần 2)
Outline (Đường dây) câu chuyện chính là công cụ quan trọng để giúp bạn viết kịch bản. Đây là bản tóm tắt nội dung, thứ tự các cảnh quay sẽ xuất hiện trong kịch bản cũng như việc vạch ra cốt truyện và cấu trúc của phim.
3. Hồi hai: Đối đầu (“Confrontation”)
Nhu cầu cấp thiết đòi hỏi phải có hành động. Nhân vật của bạn phải “đến” đâu đó. Đây là trường đoạn ba, phần “go” trong vòng tròn kể chuyện. Một thuật ngữ thường được sử dụng là “bước qua ngưỡng” (“the crossing of a threshold”). Một khi điều nhân vật chính cần/nhu cầu đã được thiết lập chặt chẽ, họ phải đi giải quyết nó. Nhân vật rời bỏ thế giới họ biết để đến một thế giới hoàn toàn khác.
Ví dụ: Đối với nhân vật Luke Skywalker trong loạt phim Star Wars gốc, đó là khi anh gặp Han Solo và Chewbacca. Luke ẩu đả trong quán bar và bắt đầu học cách sử dụng thanh kiếm ánh sáng.
Đối với Batman, phần này trong hành trình “tại sao mọi thứ sẽ trở nên khó khăn”. Batman đến Hong Kong để dẫn độ tên tội phạm Lao. Batman tưởng rằng chuyển giao công việc bảo vệ Gotham cho Harvey sẽ dễ dàng. Nhưng Joker lại có ý tưởng khác, hắn tấn công người gây quỹ của Dent, giết chóc và đe dọa cho tới khi Batman bị lật mặt nạ. Batman đã luôn luôn là người chiến đấu với tội phạm, nhưng giờ đây anh đang phải chiến đấu với một loại tội phạm khác, với những cái giá phải trả mới và cao hơn.
Mẹo: Bạn có thể coi mẫu outline là nơi bạn điền ý tưởng về từng phần trong câu chuyện. Rất có thể bạn sẽ tìm thấy ý tưởng mới trong quá trình này.
4. Con đường của những thử thách (“the road of trials”)
Để có một câu chuyện hay, hấp dẫn, con đường đạt được mục tiêu phải khó khăn. Sau khi vượt qua ngưỡng trong trường đoạn ba và bước vào hồi hai, nhân vật chính sẽ gặp phải rất nhiều thử thách mới. Nhân vật chính cũng có thể cần một chút thời gian để làm quen với thế giới mới này.
Trong trường đoạn bốn, bạn cần tập trung một lần nữa vào lý do nhân vật đến nơi này. Lần đầu tiên các nhân vật chính thực sự thử đạt được mục đích của họ. Đây là nơi bạn sẽ lấp đầy mẫu outline câu chuyện bằng rất nhiều chi tiết, được gọi là phần “search” trong vòng tròn kể chuyện.
VD: Trong Star Wars, câu chuyện trở thành tìm kiếm Công chúa Leia và con đường rời khỏi hành tinh Chết.
Batman đang tìm cách ngăn chặn Joker lại. Đây là khi Alfred nói với Batman rằng “Một số kẻ chỉ muốn nhìn thế giới cháy”.
CUỘC TẤN CÔNG ĐẦU TIÊN VÀO MÂU THUẪN CHÍNH
Bruce quyết định anh phải kết thúc vai trò Batman. Anh lên kế hoạch ngăn chặn Joker, sẵn sàng trao lại thành phố cho lực lượng cảnh sát của Harvey Dent. Bruce đi đến kết luận này với lời thoại đáng nhớ “Tôi biết tôi cần trở thành gì để đánh bại hắn”.
Các nhà biên kịch nên tạo nên một mốc trong outline câu chuyện. Có thể thông qua câu thoại dạng như:
“Tôi muốn học con đường của the force và trở thành Jedi giống như cha tôi.” (Star Wars)
“Chúng ta không còn ở Kansas nữa.” (The wizard of Oz)
“Chúng ta sẽ luôn luôn có Paris.” (Casablanca)
Đây là những khoảnh khắc xác định trong cốt truyện, đi kèm hoặc nhấn mạnh một bước ngoặt lớn trong câu chuyện. Tuy thường bị tưởng nhầm là ngôn từ làm cho các lời thoại này trở nên đáng nhớ nhưng thực ra là nhờ vào cách thực hiện Outline.
5. Điểm trung gian (the midpoint)
Tại điểm trung gian của mẫu outline, tức hướng 6 giờ trên vòng tròn câu chuyện, nhân vật chính sẽ tìm thấy một điều gì đó nhưng không nhất thiết là thứ mà họ đang trên đường tìm kiếm.
Đây có thể là một bài học khiến cho nhân vật trở nên khiêm tốn hơn khi họ thất bại. Đôi khi, được gọi là “bụng của cá voi”, trong lần đầu tiên cố gắng chiến thắng để bước vào hồi hai, nhân vật nhận phải trở ngại. Ví dụ trong phim Star Wars. Cảnh Luke và Han Solo trong máy xử lý rác của hành tinh Chết. Nhân vật đã cứu được công chúa Leila nhưng tất cả bọn họ sắp bị nghiền nát bởi máy ép.
Đây là một bước ngoặt trong outline câu chuyện. Một câu chuyện đã kết thúc và một câu chuyện mới chuẩn bị bắt đầu. Nhiệm vụ đi tìm công chúa của Luke đã hoàn thành. Nhiệm vụ mới thứ hai và lớn hơn bắt đầu.
(Theo Studiobinder)
Tham khảo
