1. Trang nhan đề được trình bày đơn giản
Các hãng phim và công ty sản xuất thường không muốn nhìn thấy quá nhiều thông tin trên trang nhan đề. Bạn không cần phải ghi đầy đủ thông tin bao gồm địa chỉ nhà, số điện thoại nhà, số điện thoại di động và số trang. Hiện nay, chúng ta thường gửi kịch bản qua email nên họ sẽ email lại hỏi bạn thêm về các thông tin khác nếu họ cần. Bạn có thể để mã số đăng ký bản quyền trên trang nhan đề nhưng thông tin này không thực sự cần thiết. Ngoài ra, một số thông tin khác không cần đưa trên trang nhan đề là số bản thảo, logline, thông tin về nhân vật, và các thông tin thừa khác. Thông tin duy nhất mà trang nhan đề cần là tên kịch bản và tên người viết.
2. Chỉ sử dụng HÌNH RÕ DẦN (FADE IN) và HÌNH MỜ DẦN (FADE OUT) ở phần Mở Đầu và Kết Thúc của kịch bản
Các biên kịch nghiệp dư sử dụng rất nhiều chuyển cảnh HÌNH RÕ DẦN và HÌNH MỜ DẦN. Bạn nên tiết chế các chuyển cảnh này. HÌNH RÕ DẦN là dòng chữ đầu tiên trong kịch bản của bạn (phần mở đầu). HÌNH MỜ DẦN hoặc MỜ SANG ĐEN (FADE TO BLACK) là dành cho phần kết thúc của kịch bản. Ngoài ra, khi kịch bản kết thúc bạn có thể viết là HẾT (THE END) thay cho hai chuyển cảnh trên. Trong phần thân kịch bản, MỜ CHỒNG (DISSOLVE TO) là chuyển cảnh thường được sử dụng.
3. Tên cảnh (Slug Line) chỉ nên có ba thông tin
NỘI/NGOẠI ĐỊA ĐIỂM - SÁNG/TỐI
Đây là các thông tin cần thiết trong tiêu đề phân đoạn. Ví dụ cụ thể là:
NỘI. XE ÔTÔ - NGÀY
NGOẠI. NHÀ - TỐI
Nội cảnh là bất kỳ địa điểm nào bên trong toà nhà, công trình xây dựng, phương tiện giao thông, vv… Ngoại cảnh là địa điểm bên ngoài. Nếu nhân vật đang ở trong một lớp học rồi sau đó được một người bạn rủ ra hành lang, bạn không được xác định là NGOẠI. LỚP HỌC - NGÀY mà cần viết là NỘI. HÀNH LANG - NGÀY vì hành lang vẫn nằm trong trường. Nếu nhân vật ở trong xe ôtô thì đây là nội cảnh chứ không phải là ngoại cảnh. Các thông tin như thời gian cụ thể (ngày, giờ) sẽ được đưa ra trong phần miêu tả cảnh (scene description) ở phía dưới tiêu đề cảnh, thường là ngay trong câu đầu tiên của phần miêu tả cảnh.
4. Tiết chế tối đa các yếu tố về hướng máy quay
Các yếu tố như MÁY QUAY LÙI DẦN, ZOOM IN, DOLLY PHẢI, ĐẶC TẢ, và các yếu tố liên quan đến hướng máy quay khác không được phép đưa vào kịch bản hay kịch bản phác thảo (spec script), loại kịch bản được viết để chào hàng và bán cho nhà sản xuất. Tuy kịch bản của các đạo diễn nghệ thuật lớn như Quentin Tarantino, anh em nhà Coen, Paul Thomas Anderson thường có luôn hướng máy quay ở trong đó, các biên kịch không phải là đạo diễn tác giả. Do đó, bạn không nên đưa các yếu tố này vào kịch bản.
5. Lời thoại không bao giờ kế tiếp luôn tên cảnh
Một lỗi thường gặp trong kịch bản là biên kịch viết lời thoại ngay sau phần tên cảnh. Bạn không bao giờ được viết như thế này. Bất kể khi nào bạn chuyển đến một địa điểm mới, bạn cần ít nhất một dòng miêu tả cảnh giữa phần tên cảnh và phần lời thoại (đi kèm với tên nhân vật).
6. Tên của những nhân vật quan trọng đều cần viết hoa trong lần đầu tiên xuất hiện
Khi một nhân vật mới xuất hiện, bạn phải đánh dấu lần đầu tiên xuất hiện cho người đọc kịch bản bằng cách viết hoa hết tên nhân vật. Các nhân vật được đánh dấu chỉ bao gồm các nhân vật có lời thoại hoặc xuất hiện nhiều trong câu chuyện. Một diễn viên quần chúng không có lời thoại hoặc không liên quan đến câu truyện (chỉ xuất hiện trong 1 cảnh) thì không cần đánh dấu bằng cách này.
7. Phần miêu tả cảnh không được ghi bối cảnh
Kịch bản là một phương tiện hình ảnh, một sơ đồ để giao tiếp với đạo diễn và quay phim vế những gì sẽ được nghe thấy và nhìn thấy trên màn ảnh. Công việc của bạn là kể chuyện điện ảnh thông qua hình ảnh hành động, phản ứng, lời thoại. Nếu chi tiết nào không xuất hiện trên màn ảnh thì bạn sẽ không được để nó ở trong kịch bản. Vì lý do đó, bạn không được ghi trong phần miêu tả cảnh rằng nhân vật của bạn là “một kẻ gây rắc rối đã đi tù nhiều lần và đang cai nghiện”. Bạn sẽ phải thể hiện các cảnh nhân vật này ở trong tù, đến các buổi gặp mặt của nhóm cai nghiện, hoặc thể hiện các thông tin này trong lời thoại.
8. Không dùng lời thoại để trình bày
Trình bày là việc miêu tả và giải thích toàn diện về một ý tưởng hoặc một lý thuyết. Trong kịch bản, trình bày là những thông tin thừa thãi hoặc diễn ra ngoài màn hình. Rất hiếm khi bạn được trình bày trong kịch bản. Hãy “Show, Don’t Tell”.
9. Kịch bản không cần các chuyển cảnh CẮT ĐẾN
Đừng nên dùng những cách trình bày trong các kịch bản phim cổ điển. Chuyển cảnh CẮT ĐẾN (CUT TO) giữa các cảnh rất rườm rà. Khi ta chuyển từ một cảnh sang một cảnh mới hoặc địa điểm mới, rõ ràng là ta đã cắt đến một cảnh tiếp theo. Bạn không cần phải phí công viết là CẮT ĐẾN giữa các cảnh hoặc địa điểm trong kịch bản.
10. Kịch bản không chỉ định khi nào diễn viên sẽ ứng biến
Việc người viết kịch bản viết trong phần miêu tả cảnh rằng “các nhân vật bàn tán”, “nhân vật nói chuyện trên điện thoại”, vv… rất gây khó chịu. Cách viết kịch bản này có nghĩa là bạn đã để cho diễn viên đóng vai nhân vật đó phải tự ứng biến. Tất cả những gì trong kịch bản đều cần truyền đạt những gì sẽ được nhìn thấy hoặc nghe thấy trên màn ảnh. Vì vậy, ta cần biết cụ thể là nhân vật đó sẽ nói gì. Nếu một nhân vật trong hậu cảnh đang nói chuyện điện thoại và cuộc nói chuyện này sẽ không được nghe thấy trên màn ảnh, bạn cần truyền đạt lưu ý này trong phần miêu tả cảnh:
John đang nói chuyện trên điện thoại (ngoài tầm tai).
10. Kịch bản không chỉ định khi nào diễn viên sẽ ứng biến
Việc người viết kịch bản viết trong phần miêu tả cảnh rằng “các nhân vật bàn tán”, “nhân vật nói chuyện trên điện thoại”, vv… rất gây khó chịu. Cách viết kịch bản này có nghĩa là bạn đã để cho diễn viên đóng vai nhân vật đó phải tự ứng biến. Tất cả những gì trong kịch bản đều cần truyền đạt những gì sẽ được nhìn thấy hoặc nghe thấy trên màn ảnh. Vì vậy, ta cần biết cụ thể là nhân vật đó sẽ nói gì. Nếu một nhân vật trong hậu cảnh đang nói chuyện điện thoại và cuộc nói chuyện này sẽ không được nghe thấy trên màn ảnh, bạn cần truyền đạt lưu ý này trong phần miêu tả cảnh:
John đang nói chuyện trên điện thoại (ngoài tầm tai).
11. Tránh sử dụng “chúng ta nhìn thấy”
Khi bạn viết miêu tả cảnh, việc viết là “chúng ta nhìn thấy” để truyền tải hình ảnh hoặc hành động là có thể thỉnh thoảng chấp nhận được.
Ví dụ: Chúng ta nhìn thấy bóng của con cá mập dưới nước.
Tuy nhiên, khi cụm từ này xuất hiện quá nhiều trong các phần miêu tả cảnh thì người đọc sẽ rất khó chịu.
12. Ít hơn là nhiều hơn
Cách khẳng định của một nhà biên kịch thực thụ là khả năng truyền tải phong cách, không khí, và giá trị với ít miêu tả cảnh và lời thoại nhất có thể. “Ít hơn là nhiều hơn” (less is more) là một nguyên tắc mà tất cả các biên kịch đều phải sử dụng để không viết lan man dài dòng và cản trở người đọc hình dung câu chuyện điện ảnh.
Ví dụ: Phiên bản lan man của miêu tả cảnh:
NỘI. KHU PHÒNG GIAM - TỐI
Hành lang tối được làm bằng đá trải dài vào hư không đen tối. Có thể nghe thấy tiếng nước nhỏ giọt rơi xuống những vũng nước trên sàn nhà ẩm ướt từ nước tù đọng giữa những tảng đá.
Nguồn sáng duy nhất đến từ cửa sổ khu phòng giam, ánh trăng lẩn giữa những thanh chắn rỉ sét giam giữ các tù nhân khỏi ước mơ được giải thoát.
Phiên bản đúng của miêu tả cảnh:
HÌNH RÕ DẦN:
NỘI. KHU PHÒNG GIAM - TỐI
Tăm tối. Ẩm ướt. Bóng tối bao trùm tất cả mọi nguồn sáng.
Phiên bản thứ hai sử dụng phương pháp tối giản đến mức cực đại chỉ nhằm mục đích minh hoạ. Quá nhiều chi tiết trong kịch bản có thể gây phản tác dụng. Phim là một loại hình nghệ thuật cần sự cộng tác của đạo diễn, quay phim, thiết kế bối cảnh, giám sát hoá trang, giám sát hiệu ứng đặc biệt, và rất nhiều thành viên khác trong đoàn làm. Công việc của bạn là truyền tải hình ảnh bằng những nét phác hoạ rộng nhất để người đọc có thể hình dung nhanh chóng.
13. Công việc của bạn không phải là làm nhạc phim
Có thể là đôi khi bạn cảm thấy bạn cần tạo không khí bằng cách thêm các bài hát vào kịch bản nhưng bạn cần dừng thói quen này lại ngay lập tức. Nhà sản xuất đặt hàng kịch bản của bạn có thể không gặp vấn đề không mua được bản quyền bài hát hoặc bài hát này đã bị một nhà sản xuất khác sử dụng. Ngoài ra, bài hát này có đủ thiết yếu trong câu chuyện không? Điều gì sẽ xảy ra nếu người đọc kịch bản không biết bài hát hoặc ban nhạc đó?
Thay vào đó, bạn chỉ nên sử dụng miêu tả cảnh để giải thích loại nhạc gì nhân vật của bạn đang nghe (Grunge, rock cổ điển, rock Indie, hip hop, vv…). Nếu nhân vật của bạn đang không nghe nhạc thì bạn không nên quyết định nhạc nền được lồng trong cảnh là gì.
14. Vốn từ vựng kiểu biết tuốt
Hãy dùng từ điển để chọn những từ đơn giản và dễ hiểu. Công việc của bạn là truyền tải hình ảnh, âm thanh, lời thoại theo những cách đơn giản hết mức có thể. Những từ ngữ đao to búa lớn hoặc hoa mỹ mà không ai ngoài đời thực dùng sẽ chỉ làm chậm tốc độ đọc kịch bản.
15. Đừng bán kịch bản của bạn cho người không phù hợp
Khi tất cả kịch bản đã được hoàn thiện, đừng nên chỉ nhắm những quản lý, nhà sản xuất lớn nhất. Bạn cần chọn lựa một cách khôn ngoan nhất. Đừng mang kịch bản phim giật gân có các yếu tố 18+ đến Disney hoặc phim lãng mạn cổ trang đến công ty sản xuất của Michael Bay. Hãy nhắm những người trong nghề và những công ty cụ thể.
16. NGOÀI RA, một quy tắc nữa là đừng viết phần tiếp theo (sequel), làm lại (remake), hoặc khởi động lại (reboot) cho các bộ phim đã được sản xuất. Các hãng phim và người nắm giữ bản quyền sẽ không đọc kịch bản của bạn mà họ sẽ chủ động tìm những biên kịch tên tuổi cho các dự án như vậy.
(Nguồn: Thescriptlab)
Tham khảo
